Steroid Nedir?
Anabolik steroidler, birincil erkeklik hormonu testosteronun sentetik versiyonlarıdır. Kaslar, kemikler, saç kökleri, karaciğer, böbrekler, kan, bağışıklık sistemi, üreme sistemi ve merkezi sinir sistemi dahil olmak üzere vücudun birçok bölümünü etkilerler (1). Ergenlik döneminde testosteron seviyelerindeki artış, yüz ve vücut kıllarının uzaması, boy uzaması, kas kütlesinin artması, kalınlaşan bir ses ve cinsel dürtü gibi özelliklerin gelişmesini sağlar. Testosteron ayrıca agresifliğe neden olabilir ve artan öz güven ile rekabet duygusuna katkıda bulunabilir.
Steroid Hangi Durumlarda Kullanılır?
Anabolik androjenik steroidler (AAS) sürekli kullanıldığında tolerans gibi sorunlara neden olabilir. Daha uzun vadede vücudun kendi testosteronunu üretmeyi bırakmasına bile neden olabilirler. Bazı insanlar sürekli steroid kullanmaktadır, bazıları ise farklı kullanım şekilleriyle olası olumsuz etkilerini en aza indirmeye çalışmaktadır.
- Periyotlama: Söz konusu kişiler anabolik steroidleri 6 ila 12 hafta ardından aldıktan sonra 4 hafta ila birkaç ay boyunca almayarak bir döngü oluştururlar.
- İstifleme: Kullanıcılar, steroidlerin etkinliğini en üst düzeye çıkarmak için çeşitli steroid türlerini birleştirir veya başka takviyeler ekler. Buna istifleme denir.
- Piramitleme: Bazı kullanıcılar yavaş yavaş dozu zirveye çıkardıktan sonra miktarı azaltır.
Ancak, bu yöntemlerin steroid kullanımının risklerini azalttığına dair net kanıtlar yoktur.
Steroidin Tıbbi Kullanımları
Bazı steroid türleri tıbbi tedavi için yaygın olarak kullanılır. Örneğin, kortikosteroid astımı olan kişilerin bir atak sırasında nefes almasına yardımcı olabilir. Ayrıca testosteron da hipogonadizm gibi hormonla ilgili bir takım durumlar için reçete edilir.
Steroidlerin, aşağıdaki tıbbi durumların tedavisinde kullanılabilir:
- geciken ergenlik
- kanser ve 3.evre HIV veya AIDS gibi kas kaybına neden olan durumlar
Testosteron ve birkaç esterinin yanı sıra, metiltestosteron, nandrolon dekanoat ve oksandrolon halihazırda ABD’de reçete edilen ana anabolik-androjenik steroidlerdir.
Sporda Steroid Kullanımı
Amerika Birleşik Devletleri’nde steroidlerin tıbbi olmayan kullanımına izin verilmez. Kontrollü Madde Yasası uyarınca, yasa dışı mülkiyet ve dağıtım federal ve eyalet yasalarına tabidir. Sporda steroid kullanımı yasal olmadığı için, bu amaçla satılan ilaçların kalitesi veya kullanımı üzerinde yasal bir kontrol bulunmamaktadır.
Yasa dışı steroidler, internet üzerinden ve diğer yasa dışı ilaçlar gibi gayri resmi satıcılar aracılığıyla edinilmektedir. Bununla birlikte, bazı bilinçsiz eczacılar, doktorlar ve veteriner hekimler tarafından da temin edilebilir. Steroidler bazen sporcuların doping testlerini geçmelerini sağlamak için üretilir (2). Bu şekilde söz konusu steroidlerin bileşimleri ve kullanımları, çok daha tehlikeli bir hal almaktadır. Sporcular genellikle antrenörler, web siteleri veya spor salonu gurularından edinilen bilgileri kullanarak, deneme yanılma yöntemiyle steroid tüketir. Sonuç olarak, bu ilaçları kullanırken kendilerini güvende tutabilen tıbbi bilgiye ve desteğe erişemezler.
Steroid Kullanımının Yan Etkileri
Steroid kullanımının olumsuz etkileri ürüne, kullanıcının yaşına ve cinsiyetine, ne miktarda kullandıklarına ve kullanım süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yasal olarak öngörülen normal doz anabolik steroidler aşağıdaki yan etkilere sahip olabilir:
- sivilce oluşumu
- ödem
- idrar yaparken zorluk veya ağrı
- jinekomasti olarak bilinen erkek memelerinin büyümesi
- artan kırmızı hücre sayısı
- düşük seviyelerde “iyi” HDL kolesterol ve yüksek seviyelerde “kötü” LDL kolesterol
- saç uzaması veya kaybı
- düşük sperm sayısı ve kısırlık
- libidoda değişiklikler
Bu süre boyunca kişiler sıklıkla takip edilmeli ve istenmeyen etkileri izlemek için periyodik kan testleri yapılmalıdır. Tıbbi olmayan steroid kullanımı, tıbbi amaçlar için kullanılan miktarın 10 ila 100 katı olabilir. Yanlış steroid kullanımı, aşağıdaki risklerin artmasına yol açabilir:
- kardiyovasküler problemler
- ani kardiyak ölüm ve miyokard enfarktüsü
- tümörler ve diğer hasar türleri dahil olmak üzere karaciğer problemleri
- kollajen dejenerasyonu nedeniyle tendon kopması
- steroid kullanımı kalsiyum ve D vitamini metabolizmasını etkilediği için osteoporoz ve kemik kaybı
Steroid kullanımı özellikle ergenlerde bodur büyüme gibi problemlere neden olabilir. Erkek yetişkinlerde testislerin küçülmesine, kısırlık ve göğüslerin büyümesine sebep olur. Kadınlarda ise adet döngüsünde değişiklikler, sesin kalınlaşması, yüz ile vücut kıllarında artış, küçülen göğüsler ve cinsel dürü artışı ortaya çıkabilir. Bu değişikliklerden bazıları, steroid kullanımı durduktan sonra dahi kalıcı olabilir. Steroid kullanımının neden olabileceği diğer riskli durumlar ise şunlardır:
- karaciğer hasarı
- saldırganlık duyguları
- duygudurum ve anksiyete bozuklukları
- umursamaz davranışlar
- psikolojik bağımlılık
Anabolik steroid uzun süre kullanıldıktan sonra kullanımı aniden kesildiğinde kişiler, şiddetli depresyon da dahil olmak üzere bazı yoksunluk belirtileri yaşayabilir.
